در دل شهر مدرن و پویا‌ی مسقط، پایتخت عمان، بنایی سر برآورده که نه تنها بزرگ‌ترین مسجد کشور است، بلکه یکی از زیباترین طرح های معماری در عمان به شمار می‌رود. مسجد جامع سلطان قابوس، جلوه‌ای از هنر، معنویت، شکوه و فرهنگ است؛ ترکیبی از معماری سنتی و نشانه‌هایی اصیل از تأثیرات فرهنگی ایران که آن را به یک اثر فراموش‌نشدنی در جهان اسلام تبدیل کرده است.
در این مقاله، به بررسی تاریخچه، ویژگی‌های معماری، نمادهای فرهنگی و هنری، و دلایل اهمیت بازدید از این مسجد می‌پردازیم.
تاریخچه مسجد سلطان قابوس
ایده ساخت مسجد جامع ملی عمان در دهه ۹۰ میلادی توسط سلطان قابوس بن سعید، پادشاه وقت عمان، مطرح شد؛ پروژه‌ای که هدف آن ایجاد نمادی از هویت دینی و فرهنگی عمان در عصر مدرن بود.
ساخت این مسجد از سال ۱۹۹۴ آغاز و در سال ۲۰۰۱ پس از ۶ سال و نیم کار بی‌وقفه به پایان رسید. بنای مسجد در زمینی به مساحت بیش از ۴۱۶ هزار متر مربع ساخته شده و ظرفیت آن به بیش از ۲۰ هزار نفر نمازگزار می‌رسد.
این مسجد نه تنها محلی برای عبادت، بلکه فضایی برای مطالعه، تفکر، و گفت‌وگو در حوزه فرهنگ اسلامی به‌شمار می‌رود.
معماری مسجد؛ ترکیبی از سنت و نوآوری با الهام از فرهنگ ایرانی
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های مسجد سلطان قابوس، معماری منحصر به‌فرد آن است. سبک معماری مسجد، ترکیبی از عناصر اسلامی کلاسیک، معماری عربی، هندی، و به‌ویژه ایرانی است.
گنبد و مناره‌ها
مسجد دارای یک گنبد عظیم مرکزی با ارتفاع ۵۰ متر و پنج مناره است که نماد پنج اصل دین اسلام محسوب می‌شوند. طراحی این گنبد با الهام از گنبدهای معماری ایرانی و با استفاده از خطوط هندسی و اسلیمی انجام شده که ریشه در هنر اسلامی ایران دارند.
سنگ‌کاری و نقش‌ونگارها
استفاده از سنگ‌های طبیعی (مرمر و ماسه‌سنگ) در رنگ‌های گرم، طرح‌های پیچیده هندسی، مقرنس‌ها و کتیبه‌های خط کوفی، نمایانگر تأثیر مستقیم معماری و هنر تزئینی ایرانی در ساختار این مسجد است.
فرش ایرانی مسجد سلطان قابوس:
یکی از شاخص‌ترین بخش‌های مسجد، فرش عظیم دستباف ایرانی در شبستان اصلی است. این فرش با مساحت ۴۳۰۰ متر مربع، که تا چند سال قبل بزرگ‌ترین فرش دستباف جهان بود.
این شاهکار هنری توسط بیش از ۶۰۰ بافنده در نیشابور طی ۴ سال بافته شد. طراحی فرش بر پایه نقوش سنتی ایرانی – به‌ویژه نقشه شاه‌عباسی – بوده و بالغ بر ۱.۷ میلیارد گره در آن به کار رفته است.
رنگ‌های طبیعی، ظرافت بافت، و هماهنگی با فضای داخلی مسجد، این فرش را به یکی از مهم‌ترین جلوه‌های هنری ایرانی در خارج از مرزها تبدیل کرده است.
لوستر عظیم با کریستال‌های سواروسکی
دیگر نماد حیرت‌انگیز مسجد، لوستر عظیم در سالن اصلی است. این لوستر با ارتفاع ۱۴ متر و وزن ۸.۵ تن، زمانی بزرگ‌ترین لوستر جهان بوده و با بیش از ۶۰۰ هزار کریستال سواروسکی تزئین شده است.
طراحی این لوستر توسط شرکت آلمانی Faustig انجام شده و درخشش آن به‌گونه‌ای است که شبستان مسجد را در آرامشی روح‌افزا فرو می‌برد.
کتابخانه و مرکز مطالعات اسلامی
مسجد سلطان قابوس تنها مکانی برای عبادت نیست. کتابخانه مسجد با بیش از ۲۰ هزار جلد کتاب در حوزه‌های دینی، فلسفی، تاریخی و ادبی، یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی عمان به‌شمار می‌رود.
این کتابخانه فضایی برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به فرهنگ اسلامی فراهم کرده تا به منابع ارزشمند و نایاب دسترسی داشته باشند.
فضای باز و باغ‌های مسجد
محوطه مسجد با معماری باز، فضای سبز وسیع، حوضچه‌های آب، طاق‌نماهای سنگی و مسیرهای پیاده‌روی، مکانی آرام و دل‌نشین برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است. طراحی این فضا با الگو گرفتن از باغ ایرانی، حس آرامش و تعادل را به مخاطب منتقل می‌کند.
شرایط بازدید از مسجد سلطان قابوس
بازدید از مسجد برای عموم آزاد است و یکی از جاذبه‌های گردشگری محبوب در عمان به‌شمار می‌رود.
ساعات بازدید: از شنبه تا پنج‌شنبه، ساعت ۸ تا ۱۱ صبح
روزهای تعطیل: جمعه‌ها به دلیل اقامه نماز جمعه، بازدید گردشگران ممکن نیست.
پوشش مناسب: رعایت حجاب اسلامی برای بانوان الزامی است. عبای مخصوص نیز در ورودی به‌صورت امانت داده می‌شود.
چرا باید از مسجد سلطان قابوس بازدید کرد؟
تجربه‌ی تماشای ترکیبی از هنر ایرانی و عربی در معماری اسلامی
دیدن فرش بزرگ و تاریخی نیشابور از نزدیک
آشنایی با فرهنگ دینی و معماری معاصر عمان
محیطی آرام، فرهنگی و امن برای تمام گردشگران
دسترسی آسان از مرکز شهر مسقط
مسجد جامع سلطان قابوس فراتر از یک مکان عبادی است؛ این مسجد، نمادی از هم‌زیستی فرهنگ‌ها، پیوند تاریخ با مدرنیته، و جلوه‌ای از تأثیرات فرهنگ و هنر ایرانی در قلب شبه‌جزیره عربی است. برای هر مسافری که به عمان قدم می‌گذارد، بازدید از این مسجد نه تنها یک تجربه بصری، بلکه یک سفر معنوی است. آدان تراول، با تورهای تخصصی خود، شما را به این سفر متفاوت و الهام‌بخش دعوت می‌کند.
آخرین دیدگاه‌ها